Genel Bakış

1966–1967 akademik yılında kurulan Şehir ve Bölge Planlama Bölümü, Bölge Planlama Yüksek Lisans (MRP) programı, Türkiye'de ilk bölge planlama lisansüstü programıdır. Bölge planlamanın bilimsel bir disiplin olarak tanınması sürecinde kurulan bu program, başlangıçta bölgesel eşitsizlikleri azaltmayı hedeflemiştir. On yıllar boyunca, küresel sosyo-ekonomik yapılar hızla dönüşürken, program sürekli gelişmeye devam etmiş, mekânsal örgütlenme ve yönetişim konularında yeni bakış açıları benimsemiştir.

Günümüzde MRP programı, kentsel, kırsal, metropoliten ve bölge gibi kavramların giderek daha fazla iç içe geçtiğini kabul eden dinamik ve ileri görüşlü bir yaklaşımı yansıtmaktadır. Planlama kavramı, 1950'ler ve 1960'lardaki özgün anlamının ötesine geçerek katılım, sürdürülebilirlik, uyarlanabilirlik ve çok düzeyli yönetişim ilkelerini de kapsamaktadır. Günümüzün karmaşık ve çok boyutlu sorunlarına yanıt olarak, program bölgesel kalkınmanın ekonomik, sosyal ve çevresel boyutlarını bütüncül bir şekilde ele almaktadır.

MRP programı, öğrencilere bölgesel eşitsizlikler, kent-kır ilişkisi ve iklim dirençliliği gibi konularla ilişkili problemlerle başa çıkabilecek beceriler ve eleştirel bakış açıları sağlar. MRP misyonu, kapsayıcı büyüme, çevresel sürdürülebilirlik ve demokratik yönetişimi destekleyen bölgesel stratejiler tasarlayıp uygulayabilecek nitelikte, geleceğin plancılarını yetiştirmektir. Programın vizyonu dört temel hedef üzerine kuruludur:

• Sürdürülebilir büyüme potansiyeline sahip bölgesel ekonomiler kurmak,

• Küresel değişime uyum sağlayabilen ve çok düzeyli rekabet gücünü artıracak öğrenme kapasitelerine teşvik etmek,

• Yaşanabilir ve sürdürülebilir çevreler sağlamak,

• Yerel aktörleri güçlendiren ve ulusal/uluslararası ağlarla bağlantı kuran yönetişim sistemlerini desteklemek.

Bu hedefler doğrultusunda MRP programı, yalnızca analiz eden ve karar veren değil, aynı zamanda farklı toplumların gelişim rotalarını şekillendirmelerine yardımcı, kolaylaştırıcı ve arabulucu roller üstlenebilecek plancılar yetiştirir. Mezunlar, teknik uzmanlık ile katılımcı süreçleri bir araya getirme becerilerini edinerek, bölgelerin hem yerel ihtiyaçlara hem de küresel fırsatlara uygun biçimde gelişmesini sağlarlar.

ODTÜ'nün akademik mükemmeliyet ve kamu hizmeti geleneğine sıkı sıkıya bağlı olan Bölge Planlama Yüksek Lisans Programı, Türkiye ve ötesinde bölge planlama uygulamalarını yeniden tanımlamada kilit bir rol oynamaya devam etmektedir.

Güncel ve Yeni Gelişen Araştırma Alanları

• Bölgesel Dayanıklılık ve Dayanıklılık için Planlama (İklim-dirençli bölgesel stratejiler, Afet sonrası bölgesel yeniden yapılanma, Bölgesel risk ve kırılganlık değerlendirmeleri)
• Sürdürülebilir Bölgesel Ekonomiler (Bölgesel ölçekte yeşil ekonomi stratejileri, Döngüsel ekonomi uygulamaları, Bölgesel yenilenebilir enerji planlaması)
• Mekânsal Adalet ve Kapsayıcı Planlama (Bölgesel eşitsizlikler ve yoksulluk, Göç ve demografik değişim, Planlamada mekânsal adalet, toplumsal cinsiyet ve azınlıkların dahil edilmesi)
• Akıllı Bölgeler ve Dijital Dönüşüm (Akıllı ulaşım ağları, Bölgesel dijital altyapı, Mekânsal analizde Büyük Veri ve CBS)
• Kentsel-Kırsal Bağlantılar ve Yeni Bölgesel Coğrafyalar (Banliyö gelişim stratejileri, Gıda sistemleri planlaması ve kırsal dayanıklılık, Kırsal inovasyon ekosistemleri)
• Çok Düzeyli Yönetişim ve Bölgesel Politika İnovasyonu (Bölgesel liderlik ve stratejik ittifaklar, Sınır ötesi ve ulusötesi bölge planlaması, AB Uyum Politikası/OECD Bölgesel İncelemeleri)
• İklime Uyum ve Bölgesel Çevre Planlaması (Kıyı planlaması, Bölgesel kalkınmada doğa temelli çözümler)
• Mega-Kent Bölgeleri ve Metropoliten Bölgeselcilik (Metropolitenler arası ulaşım, Bölgesel konut ve iş gücü piyasası entegrasyonu, Çok merkezli mekânsal sistemler)

Müfredat

Bölge Planlama Yüksek Lisans Programı Dersleri

RP 501 Bölge Planlama Stüdyosu I
(2-2)3

Bu stüdyo dersi, bölge planlama, kalkınma ve analiz konularına ilgili yüksek lisans öğrencilerine yönelik olarak tasarlanmıştır. Ders; bölgesel kalkınma, arazi kullanımı ve korunması, ulaşım ağları, ekonomik kalkınma ve çevresel sürdürülebilirlik gibi bölge planlamaya dair temel sorunlara teorik ve pratik bir çerçeve sunar. Kentsel ve bölgesel bağlamlarda merkezileşme, adem-i merkeziyetçilik (yerinden yönetim) ve yeniden merkezileşme süreçleri ile bölgelerin çok merkezli yapıları vurgulanır. Ders boyunca öğrenciler, bölge planlamanın tarihi, kurumsal uygulamaları, sınırlamaları ve güncel sorunlarını keşfeder. Bölge planlamaya ilişkin yönetişim konularına güçlü bir vurgu yapılmaktadır. Bu ders kapsamında katılımcılar; sınıf içi etkinlikler, vaka analizleri ve grup tartışmaları yoluyla farklı bölgesel bağlamlarda büyüme ile sürdürülebilirlik arasında bir denge kuran stratejik çözümler geliştireceklerdir.

RP 546 Bölgesel Ekonomik Yeniden Yapılanma Çalıştayı
(3-0)3

Bu çalıştay, yüksek lisans öğrencilerinin endüstrisizleşme, yenilik odaklı ekonomiler, hizmet sektörüne geçiş, bölgesel eşitsizlikler ve büyüme sonrası stratejilerle ilgili kuramları ve vaka çalışmalarını eleştirel biçimde incelemelerini amaçlar. Ekonomik dönüşümlerin mekânsal etkilerini incelerken iş gücü piyasalarındaki değişimler, yatırım akışları ve bölgesel uyum konularına odaklanır. Öğrenciler, farklı ölçeklerde ekonomik yeniden yapılanmayı kolaylaştıran kurumsal çerçeveleri ve yönetişim yapılarını analiz eder. Kapsayıcı ve sürdürülebilir bölgesel kalkınma stratejileri geliştirebilmek için eşitlik, dayanıklılık ve uzun vadeli rekabetçilik konularına vurgu yapılır. Ders, öğrencilerin pratik anlayış ve problem çözme becerilerini geliştirmek üzere sınıf içi etkinlikler, vaka analizleri ve grup tartışmaları içerir.

CP 509 Planlama ve Tasarımda Araştırma Yöntemleri ve Etiğe Giriş
(2-2)3

Bu ders, öğrencileri planlama ve tasarım konularında özgün araştırmalar yapmaya hazırlamak üzere tasarlanmıştır. Plancıların ve tasarımcıların yararlandığı bir araştırma sürecinin tasarımı ile nitel, nicel ve karma araştırma yaklaşımları anlatılır. Fiziksel çevreye ilişkin araştırmalarda kullanılan yöntemsel araçların seçimi, geliştirilmesi, uygulanması ve analiz edilmesini kapsar. Ayrıca, araştırma süreçlerinde karşılaşılabilecek etik sorunlara dair temel bilgiler sunar.